Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Κωδικός μαθήματος
13ΓΛ3
Μονάδες ECTS
4
Εξάμηνο
Εξάμηνο Ζ
Κατηγορία μαθήματος
Κατεύθυνση
Γλωσσολογία
Διδάσκων καθηγητής

Δ. ΔΕΛΛΗ

Περιγραφή μαθήματος
ΓΕΝΙΚΑ
ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ σε περίπτωση που οι πιστωτικές μονάδες απονέμονται σε διακριτά μέρη του μαθήματος π.χ. Διαλέξεις, Εργαστηριακές Ασκήσεις κ.λπ. Αν οι πιστωτικές μονάδες απονέμονται ενιαία για το σύνολο του μαθήματος αναγράψτε τις εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας και το σύνολο των πιστωτικών μονάδων ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΕΣΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
  3
Προσθέστε σειρές αν χρειαστεί. Η οργάνωση διδασκαλίας και οι διδακτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται περιγράφονται αναλυτικά στο (δ).  

ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

γενικού υποβάθρου, ειδικού υποβάθρου, ειδίκευσης

γενικών γνώσεων, ανάπτυξης δεξιοτήτων

ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ (ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ)

Το μάθημα εντάσσεται στα πλαίσια του παρεχόμενου Προγράμματος Σπουδών και έχει περιεχόμενο συμβατό με το Πρόγραμμα Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας

ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ:

 

  
ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ και ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΑΙ ΣΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ERASMUS ΟΧΙ
ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Μαθησιακά Αποτελέσματα

Περιγράφονται τα μαθησιακά αποτελέσματα του μαθήματος οι συγκεκριμένες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες καταλλήλου επιπέδου που θα αποκτήσουν οι φοιτητές μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος.

Συμβουλευτείτε το Παράρτημα Α

Περιγραφή του Επιπέδου των Μαθησιακών Αποτελεσμάτων για κάθε ένα κύκλο σπουδών σύμφωνα με το Πλαίσιο Προσόντων του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης

Περιγραφικοί Δείκτες Επιπέδων 6, 7 & 8 του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων Διά Βίου Μάθησης και το Παράρτημα Β

Περιληπτικός Οδηγός συγγραφής Μαθησιακών Αποτελεσμάτων

 

 

Εμβαθυμένη γνώση του λεξιλογίου της νέας ελληνικής γλώσσας.

Εμπέδωση των γενικών αρχών και μεθόδων της ιστορικής και συγκριτικής γλωσσολογίας.

Αξιοποίηση γνώσεων του αντικειμένου για άμεση επαφή με το λεξιλόγιο και την διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας και του γλωσσικού πολιτισμού μας.

Δυνατότητα αναζήτησης, ανάλυσης και σύνθεσης γνώσεων και πληροφοριών προκειμένου να διαμορφώνουν κρίσεις σχετικές με επιστημονικά ζητήματα του γνωστικού πεδίου τους.

Ικανότητα κοινοποίησης πληροφοριών, προβλημάτων και λύσεων σε εξειδικευμένο και μη κοινό.

Ανάπτυξη δεξιοτήτων απόκτησης γνώσεων για περαιτέρω σπουδές.

Δυνατότητα χρήσης της γνώσης κατά την επαγγελματική διαδρομή τους.

 
Γενικές Ικανότητες
Λαμβάνοντας υπόψη τις γενικές ικανότητες που πρέπει να έχει αποκτήσει ο πτυχιούχος (όπως αυτές αναγράφονται στο Παράρτημα Διπλώματος και παρατίθενται ακολούθως) σε ποια / ποιες από αυτές αποσκοπεί το μάθημα;.

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις

Λήψη αποφάσεων

Αυτόνομη εργασία

Ομαδική εργασία

Εργασία σε διεθνές περιβάλλον

Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

Σχεδιασμός και διαχείριση έργων

Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα

Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον

Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου

Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

……

Άλλες…

 

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών

Ομαδική εργασία

Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Εργασία σε διεθνές περιβάλλον

Σεβασμός στην πολυπολιτισμικότητα

 
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Τίτλος ενότητας Βιβλιογραφία Σύνδεσμος παρουσίασης

Επιστημονική ετυμολογία. Παρετυμολογία και λαϊκή ετυμολογία. Ετυμολογική πλάνη.

Ετυμολογική ορθογραφία και απλοποίηση ορθογραφίας.

 Βλ. συγγράμματα και συμπληρωματική βιβλιογραφία  
Σχέσεις ετυμολογίας και ιστορικοσυγκριτικής γλωσσολογίας. Γενετική συγγένεια της Ελληνικής με άλλες γλώσσες και αναγωγή στις αρχικές ρίζες της «πρωτογλώσσας».    
Βασικά κριτήρια της σύγχρονης ετυμολογικής έρευνας (φωνολογικό, μορφολογικό, σημασιολογικό, κ.ά.).    
Τα λεξικά στην διδασκαλία της γλώσσας (εννοιολογική, σημασιολογική, συγκριτική και ετυμολογική προσέγγιση).    
Τα ετυμολογικά λεξικά της ελληνικής γλώσσας.    
Ετυμολογικές σχέσεις των ελληνικών λέξεων. Ομόρριζα.    
Καθορισμός της σημερινής υπόστασης των λέξεων της ελληνικής γλώσσας σε σχέση με άλλες λέξεις που συναπαρτίζουν γλωσσικά σύνολα ή υποσύνολα μέσω των γλωσσικών μηχανισμών της παραγωγής και της σύνθεσης. «Ετυμολογικά πεδία». Η ετυμολογία στην εκμάθηση της γλώσσας.    
Γενικά χαρακτηριστικά του λεξιλογίου της αρχαίας Ελληνικής. Μεταβολές στη μορφή και στη σημασία των λέξεων.    
Σύσταση του νεοελληνικού λεξιλογίου.    
Γλωσσική επαφή και γλωσσικός δανεισμός από και προς την Ελληνική. Προσαρμογή των δανείων.    
Οι τύχες των αρχαίων ελληνικών λέξεων στον νεότερο κόσμο: λεξιλόγιο και διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας.    
Εφαρμογές της ετυμολογίας στα διδακτικά βιβλία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.    
Συμπεράσματα και απολογισμός.    
Τρόποι αξιολόγησης φοιτητή:  
Πρόταση 1 Γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου
Πρόταση 2  
Πρόταση 3 ………………………….
Πρόταση 4 ………………………….
Άλλο ………………………….
ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ και ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣΠρόσωπο με πρόσωπο, Εξ αποστάσεως εκπαίδευση κ.λπ. Στην τάξη, πρόσωπο με πρόσωπο
ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝΧρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία, στην Εργαστηριακή Εκπαίδευση, στην Επικοινωνία με τους φοιτητές

ΝΑΙ

Χρήση εποπτικών μέσων και του συστήματος ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης (ηλεκτρονική τάξη). Επικοινωνία με τους/τις φοιτητές/-τριες.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Περιγράφονται αναλυτικά ο τρόπος και μέθοδοι διδασκαλίας.

Διαλέξεις, Σεμινάρια, Εργαστηριακή Άσκηση, Άσκηση Πεδίου, Μελέτη & ανάλυση βιβλιογραφίας, Φροντιστήριο, Πρακτική (Τοποθέτηση), Κλινική Άσκηση, Καλλιτεχνικό Εργαστήριο, Διαδραστική διδασκαλία, Εκπαιδευτικές επισκέψεις, Εκπόνηση μελέτης (project), Συγγραφή εργασίας / εργασιών, Καλλιτεχνική δημιουργία, κ.λπ.

 

Αναγράφονται οι ώρες μελέτης του φοιτητή για κάθε μαθησιακή δραστηριότητα καθώς και οι ώρες μη καθοδηγούμενης μελέτης σύμφωνα με τις αρχές του ECTS
Δραστηριότητα Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου
Διαλέξεις (2Χ13) και εφαρμογές / ασκήσεις θεωρίας (1Χ13) 39 ώρες (26+13 ώρες αντιστοίχως)

Αυτοτελής μελέτη

 

Προετοιμασία ασκήσεων για την τάξη

 

Προετοιμασία για την διαδικασία αξιολόγησης

(γραπτές Εξετάσεις)

 

 58 ώρες
Εξετάσεις 3 ώρες
Σύνολο 100 ώρες
   

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Περιγραφή της διαδικασίας αξιολόγησης

Γλώσσα Αξιολόγησης, Μέθοδοι αξιολόγησης, Διαμορφωτική ή Συμπερασματική, Δοκιμασία Πολλαπλής Επιλογής, Ερωτήσεις Σύντομης Απάντησης, Ερωτήσεις Ανάπτυξης Δοκιμίων, Επίλυση Προβλημάτων, Γραπτή Εργασία, Έκθεση / Αναφορά, Προφορική Εξέταση, Δημόσια Παρουσίαση, Εργαστηριακή Εργασία, Κλινική Εξέταση Ασθενούς, Καλλιτεχνική Ερμηνεία, Άλλη / Άλλες

Αναφέρονται ρητά προσδιορισμένα κριτήρια αξιολόγησης και εάν και που είναι προσβάσιμα από τους φοιτητές.

 

Γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου στην ελληνική γλώσσα. Η εξέταση περιλαμβάνει:

Ερωτήσεις σύντομης απάντησης

Ερωτήσεις ανάπτυξης θεμάτων

Εφαρμογή θεωρίας σε επίλυση ασκήσεων

 

Γλώσσα: Ελληνική

 
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ

Μπαμπινιώτης, Γ. 2009. Ετυμολογικό λεξικό της νέας ελληνικής. Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

Chantraine, P. 2022. Ετυμολογικό λεξικό της αρχαίας ελληνικής. Θεσσαλονίκη. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών

Ανδριώτης, Ν. 1983. Ετυμολογικό λεξικό της κοινής Νεοελληνικής. 3η έκδοση. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη).

 

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Chantraine, P. 1933. La formation des noms en grec ancien. Collection Linguistique publiée par la Société de Linguistique de Paris XXXVIII. Paris: Klincksieck.

———. 1968-1980. Dictionnaire étymologique de la langue grecque. Histoire des mots. Supplément 1999. Paris: Klincksieck.

LSJ = Liddell, H.G., R. Scott, H.S. Jones & R. Mackenzie. 1996. A Greek-Englisch Lexicon. With a Revised Supplement. Oxford & New York: Clarendon Press.

Επιτομή του λεξικού της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας (1100-1669) του Εμμανουήλ Κριαρά. 2001. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.

Η λεξικογραφία της αρχαίας, μεσαιωνικής και νέας ελληνικής γραμματείας. 2003. Αθήνα: Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων / Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.

ΙΛΝΕ = Ιστορικόν Λεξικόν της νέας ελληνικής, της τε κοινώς ομιλουμένης και των ιδιωμάτων. 6 τ. 1933-2016. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. Κέντρο Ερεύνης των Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωμάτων – Ι.Λ.Ν.Ε

Κέντρο ελληνικής Γλώσσας (Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα):

Κλαίρης, Χ, & Μπαμπινιώτης, Γ. 2005. Γραμματική της νέας ελληνικής. Δομολειτουργική - επικοινωνιακή. Αθήνα: ελληνικά Γράμματα.

Κριαράς, Ε. 1968-. Λεξικό της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας (1100-1669). Τ. 20. Θεσσαλονίκη.

Κρύσταλ, Ντ. 2003. Λεξικό γλωσσολογίας και φωνητικής. Μτφρ. Γιώργος Ξυδόπουλος. Αθήνα: Πατάκης.

ΛΚΝ = Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής. 1998. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη).

Μωϋσιάδης, Θ. 2005. Εισαγωγή στη μεσαιωνική και νεοελληνική ετυμολογία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Παπαναστασίου, Γ. 2008. Νεοελληνική ορθογραφία: ιστορία, θεωρία, εφαρμογή. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη).

Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάνικα (2007-2008). Λεξικό της ελληνικής γλώσσας. Ερμηνευτικό και Ετυμολογικό λεξικό. Αθήνα: Πάπυρος.

Πετρούνιας Ε. 1996. Γλωσσικές σχέσεις Ελλάδας και Δύσης: Λεξιλόγιο και διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας. Στο Η ελληνική γλώσσα. Αθήνα: Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων / Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 37-40.

Πετρούνιας Ε. 2007. Οι τύχες των αρχαίων ελληνικών λέξεων στο νεότερο κόσμο: Λεξιλόγιο και διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας.

Ράλλη, Α. 2011. Η σύνθεση λέξεων: Διαγλωσσική μορφολογική προσέγγιση. Αθήνα : Πατάκης.

Τζιτζιλής, Χρ. & Γ. Παπαναστασίου (επιμ.). 2017. Ελληνική ετυμολογία / Greek etymology. Ελληνική γλώσσα: συγχρονία και διαχρονία 1 / Greek language: Synchrony and diachrony. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών / Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη.

ΧΛΝΓ= Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής γλώσσας. 2014. Επιστ. Συντ. Χρ. Χαραλαμπάκης. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών & Εθνικό Τυπογραφείο.

Χόρροκς, Τζ. 1997. Greek: A History of the Language and its Speakers. Ελλ. μτφρ. Μ. Σταύρου & Μ. Τζεβελέκου, Ελληνικά. Ιστορία της γλώσσας και των ομιλητών της. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2006.

Χριστίδης, Α.-Φ. (εκδ.). 2001. Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη Γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.

Χριστίδης, Α.-Φ. (επιμ.). 2005. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. ΙΝΣ.